Öz
Ankylosing spondylitis (AS) is a chronic, systemic and inflammatory disease which leads to limited physical activity, particularly in axial joints with variable involvement of peripheral joints and nonarticular structures and causes stiffness in the spine and peripheral joints. The overall prevalance of AS in Turkey is reported as %0.49 and it often affects the young and male adults. The disease improves with clinically chronic lumbago, morning stiffness and disability. Then, skeletal and nonskeletal findings, severe deformities and loss of labor force are observed and the following process involves psychological symptoms and deterioration in quality of life. Nurses play an important role in interdisciplinary team related to management of chronic inflammatory arthritis conditions such as AS. The aim of nurses in care management is to prevent and realize deformities and systematic complications at early stage to provide and protect joint activity, to relieve the pain and stiffness, to enlighten the patient about development, stages and treatment of disease and convince them to take part in treatment actively, and to promote quality of life. In this article, care management in patients with AS was explained under the titles of ‘assessment the process’ and ‘patient education’
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbayrak N, Erkan İlhan S, Ançel G ve ark. (2007) Hemşirelik Bakım Planları. 1. Basım, Birlik Matbaası, Ankara.
- Akdemir N, Birol L (2003) İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 1. Baskı, Vehbi Koç Vakfı SANERC, Yayın No:2.
- Akkoç N (2010) Türkiye'de romatizmal hastalık- ların epidemiyolojisi ve diğer ülkelerle karşılaş- tırılması. RAED Dergisi, 2(2):1-8.
- Bodur H, Borman P, Alper B ve ark. (2011) Work status and related variables in patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spon- dylitis. Turk J Rheumatol, 26(2):94-102.
- Brewerton DA, Hart FD, Nicholls A (1973) Ankylosing spondylitis and HLA-B27. The Lan- cet, 301 (7809):904-7.
- Calin A, Kennedy LG, Edmunds L ve ark. (1993) Familial versus sporadic ankylosing spon- dylitis. Arthritis Rheum, 36(5):676-81.
- Canbolat Ö (2011) The quality of life in patients Disease. with Research, 5(4):229-35. Asian Nursing
- Çağlar NS, Burnaz Ö, Akın T (2011) Ankilozan spondilitli hastalara ait demografik veriler, klinik özellikler ve medikal tedavileri. İstanbul Tıp Dergisi, 2(1):19-24.
- Çeliker R (2000) Ankilozan Spondilit: Klinik özel- likleri. Romatizma, 15(1):15-21.
- Direskeneli H (2008) Romatizmal Hastalıklarda Klinik İlaç Araştırmaları. İKU, 19:31-5.
- Garrett S, Jenkinson T, Kennedy LG (1994) A new approach to defining disease status in ankylosing-spondylitis: the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index. The Jour- nal of Rheumatology, 21(12):2286-2291.
- Gürler A, Kaptanoğlu E, Elden H (2004) Üniver- site öğrencilerinde Ankilozan Spondilit preve- lansı. Romatizma, 19(1):29-35.
- Haslock I (1998) Ankylosing Spondylitis: Manage- ment. Rheumatology 2nd edition. Mosby, Lon- don, 1-10.
- Hill J (2006) Rheumatology Nursing A Creative Approach. Wiley, 2nd edition England.
- Kabasakal Y (1999) Ankilozan Spondilit. Klinik Romatoloji, Deniz Matbaası, İstanbul, 445-53.
- Karkucak M, Özden G, Çapkın E (2010) Ankilozan Spondilitte Anksiyete ve Depresyon Düzeyi, Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. F.Ü. Sağ. Bil. Tıp Derg, 24 (1):13-9.
- Kaya T, Karatepe AG, Günaydın R ve ark. (2006) ankilozan spondilitli olgularda, hastalık akti- vitesinin fonksiyonel durum ve yaşam kalite- sini belirlemedeki rolü. Romatizma, 21:9-12.
- Lehtinen K (1993) Mortality and causes of death in 398 patients admitted to hospital with ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis, 52: 174-6.
- Lesko M, Young M, Higham R (2010) Managing inflammatory arthritides: Role of the nurse practitioner and physician assistant. J Am Acad Nurse Pract, 22(7):382-92.
- Lim HJ, Lee MS, Lim HS (2005) Exercise, pain, perceived family support, and quality of life in Korean patients with ankylosing spondylitis. Psychol Rep, 96(1):3-8.
- MacDonald PA (2005) Ankylosing Spondylitis. Medical-Surgical Nursing. Elsevier Saunders, 7th edition, 2362-64.
- Mengshoel AM (2008) Living with a fluctuating illness of ankylosing spondylitis: a qualitative study. Arthritis& Rheumatism, 59 (10):1439- 44.
- Nas K, Çevik R, Bozkurt M (2011) Relationship between clinical findings, quality of life and functional disability related to disease activity in patients with ankylosing spondylitis. Turk J Rheumatol, 26(1):29-37.
- Özgöçmen S, Duruöz MT (2009) Ankilozan spondilit tedavisi için ASAS/ EULAR önerileri hasta versiyonunun Türkçe’ye çevirisinin hastalarca değerlendirilmesi. Turk J Rheuma- tol, 24:190-5.
- Özgül A, Peker F, Taşkaynatan MA ve ark. (2003) Ankilozan spondilit’te hastalığın yaşam kali- tesi ve yaşam alanlarına etkisi. Romatizma, 18(2):82-91.
- Paker N, Tekdöş D, Erbil M (2006) Ankilozan spondilitte kemik kaybı: Kontrollü çalışma. Osteoporoz Dünyasından, 12:81-3.
- Soy M, Üstü Y, Dinç A (2000) Romatoloji hastası- na yaklaşım. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Ma- yıs, 9(5).
- Yazıcıoğlu K, Göktepe AS, Yılmaz B ve ark. (2003) Ankilozan spondilitli hastaların değerlendiril- mesinde BATH indeksleri. Romatizma, 18(2): 70-6.
- Zink A, Braun J, Listing J et al (2000) Disability and handicap in rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis results from the Ger- man Rheumatological database. The Journal of Rheumatology, 27(3):613-622.
- Hemşirelik ve Spondiloartrit, http://www.ashad. org/ (erişim: 15 Kasım 2013)
- Ankylosing Spondylitis, http://www.spondylitis. org (erişim: 15 Kasım 2013)
- Arthritis Information, http://www.arthritisaustra lia.com.au (erişim: 15 Kasım 2013).
Öz
Ankilozan spondilit (AS), omurga ve periferik eklemlerin tutulduğu, eklem çevresi yapıların da katılımı ile özellikle aksiyal eklemlerde hareket kısıtlılığı oluşturan, kronik, sistemik ve inflamatuar bir hastalıktır. Türkiye’deki prevelansı %0.49 olarak rapor edilen AS temel olarak genç ve erkek yetişkinleri etkilemektedir. Klinik olarak kronik bel ağrısı, sabah tutukluğu ve özürlülükle seyreden hastalığın ilerlemesi ile birlikte iskelet ve iskelet dışı bulgular, ileri derecede deformiteler, iş gücü kaybı ortaya çıkmakta, izleyen süreçte psikolojik semptomlar yaşanmakta ve yaşam kalitesi önemli oranda kötüleşmektedir. Hemşireler AS gibi kronik inflamatuar artrit durumlarının yönetiminde interdisipliner ekip içerisinde önemli rol oynamaktadırlar. Hemşirelerin bakım yönetimindeki amaçları; deformitelerin engellenmesi, eklem hareketliliğinin sağlanması ve korunması, ağrı ve tutukluğun giderilmesi, hastanın; hastalığın gelişimi, evreleri ve tedavisi konularında bilinçlendirilmesi ve tedaviye aktif katılımı konusunda ikna edilmesi, sistemik komplikasyonların önlenmesi ve erken dönemde tanınması, yaşam kalitesinin arttırılması şeklindedir. Bu makalede; AS’li hastalarda bakım yönetimi süreci tanılama ve hasta eğitimi başlıkları altında açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbayrak N, Erkan İlhan S, Ançel G ve ark. (2007) Hemşirelik Bakım Planları. 1. Basım, Birlik Matbaası, Ankara.
- Akdemir N, Birol L (2003) İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 1. Baskı, Vehbi Koç Vakfı SANERC, Yayın No:2.
- Akkoç N (2010) Türkiye'de romatizmal hastalık- ların epidemiyolojisi ve diğer ülkelerle karşılaş- tırılması. RAED Dergisi, 2(2):1-8.
- Bodur H, Borman P, Alper B ve ark. (2011) Work status and related variables in patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spon- dylitis. Turk J Rheumatol, 26(2):94-102.
- Brewerton DA, Hart FD, Nicholls A (1973) Ankylosing spondylitis and HLA-B27. The Lan- cet, 301 (7809):904-7.
- Calin A, Kennedy LG, Edmunds L ve ark. (1993) Familial versus sporadic ankylosing spon- dylitis. Arthritis Rheum, 36(5):676-81.
- Canbolat Ö (2011) The quality of life in patients Disease. with Research, 5(4):229-35. Asian Nursing
- Çağlar NS, Burnaz Ö, Akın T (2011) Ankilozan spondilitli hastalara ait demografik veriler, klinik özellikler ve medikal tedavileri. İstanbul Tıp Dergisi, 2(1):19-24.
- Çeliker R (2000) Ankilozan Spondilit: Klinik özel- likleri. Romatizma, 15(1):15-21.
- Direskeneli H (2008) Romatizmal Hastalıklarda Klinik İlaç Araştırmaları. İKU, 19:31-5.
- Garrett S, Jenkinson T, Kennedy LG (1994) A new approach to defining disease status in ankylosing-spondylitis: the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index. The Jour- nal of Rheumatology, 21(12):2286-2291.
- Gürler A, Kaptanoğlu E, Elden H (2004) Üniver- site öğrencilerinde Ankilozan Spondilit preve- lansı. Romatizma, 19(1):29-35.
- Haslock I (1998) Ankylosing Spondylitis: Manage- ment. Rheumatology 2nd edition. Mosby, Lon- don, 1-10.
- Hill J (2006) Rheumatology Nursing A Creative Approach. Wiley, 2nd edition England.
- Kabasakal Y (1999) Ankilozan Spondilit. Klinik Romatoloji, Deniz Matbaası, İstanbul, 445-53.
- Karkucak M, Özden G, Çapkın E (2010) Ankilozan Spondilitte Anksiyete ve Depresyon Düzeyi, Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. F.Ü. Sağ. Bil. Tıp Derg, 24 (1):13-9.
- Kaya T, Karatepe AG, Günaydın R ve ark. (2006) ankilozan spondilitli olgularda, hastalık akti- vitesinin fonksiyonel durum ve yaşam kalite- sini belirlemedeki rolü. Romatizma, 21:9-12.
- Lehtinen K (1993) Mortality and causes of death in 398 patients admitted to hospital with ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis, 52: 174-6.
- Lesko M, Young M, Higham R (2010) Managing inflammatory arthritides: Role of the nurse practitioner and physician assistant. J Am Acad Nurse Pract, 22(7):382-92.
- Lim HJ, Lee MS, Lim HS (2005) Exercise, pain, perceived family support, and quality of life in Korean patients with ankylosing spondylitis. Psychol Rep, 96(1):3-8.
- MacDonald PA (2005) Ankylosing Spondylitis. Medical-Surgical Nursing. Elsevier Saunders, 7th edition, 2362-64.
- Mengshoel AM (2008) Living with a fluctuating illness of ankylosing spondylitis: a qualitative study. Arthritis& Rheumatism, 59 (10):1439- 44.
- Nas K, Çevik R, Bozkurt M (2011) Relationship between clinical findings, quality of life and functional disability related to disease activity in patients with ankylosing spondylitis. Turk J Rheumatol, 26(1):29-37.
- Özgöçmen S, Duruöz MT (2009) Ankilozan spondilit tedavisi için ASAS/ EULAR önerileri hasta versiyonunun Türkçe’ye çevirisinin hastalarca değerlendirilmesi. Turk J Rheuma- tol, 24:190-5.
- Özgül A, Peker F, Taşkaynatan MA ve ark. (2003) Ankilozan spondilit’te hastalığın yaşam kali- tesi ve yaşam alanlarına etkisi. Romatizma, 18(2):82-91.
- Paker N, Tekdöş D, Erbil M (2006) Ankilozan spondilitte kemik kaybı: Kontrollü çalışma. Osteoporoz Dünyasından, 12:81-3.
- Soy M, Üstü Y, Dinç A (2000) Romatoloji hastası- na yaklaşım. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Ma- yıs, 9(5).
- Yazıcıoğlu K, Göktepe AS, Yılmaz B ve ark. (2003) Ankilozan spondilitli hastaların değerlendiril- mesinde BATH indeksleri. Romatizma, 18(2): 70-6.
- Zink A, Braun J, Listing J et al (2000) Disability and handicap in rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis results from the Ger- man Rheumatological database. The Journal of Rheumatology, 27(3):613-622.
- Hemşirelik ve Spondiloartrit, http://www.ashad. org/ (erişim: 15 Kasım 2013)
- Ankylosing Spondylitis, http://www.spondylitis. org (erişim: 15 Kasım 2013)
- Arthritis Information, http://www.arthritisaustra lia.com.au (erişim: 15 Kasım 2013).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Ocak 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014Cilt: 3 Sayı: 2 |